Thế giới của Mugham – dòng nhạc truyền thống của Azerbaijan

Đối với những người mến mộ, ngoài âm điệu, ca từ đẹp, Mugham, một trong những dòng nhạc truyền thống của Azerbaijan, còn là một triết lý sống hài hòa, trật tự.

Những âm thanh đầu tiên của Mugham – một trong những dòng nhạc truyền thống của Azerbaijan – đã cất lên từ thời cổ đại. Nghệ thuật biểu diễn này xuất phát từ hình thức kể kinh Koran hoặc sớm hơn nữa – từ các bài thánh ca Avesta.

“Mugham” có thể được hiểu nôm na là “Âm nhạc được Chúa gửi đến.” Đối với những người mến mộ, ngoài âm điệu, ca từ đẹp, Mugham còn là một triết lý sống hài hòa, trật tự. Thường thì Mugham sẽ có 3 người biểu diễn – người chơi Tar, người chơi Kamancha và ca sỹ – khanande, người dẫn dắt chủ đề với các cung bậc cảm xúc.

Với người Azerbaijan, Mugham là âm nhạc, triết lý, cũng là một cách thiền, đánh thức các giá trị tâm linh, sưởi ấm tâm hồn và hình thành một hệ thống tư duy cởi mở – khởi nguồn cho chủ nghĩa đa văn hóa-chính sách tiến bộ hiện đại của nhà nước Cộng hòa Azerbaijan.

Dòng nhạc Mugham hình thành ở Azerbaijan trong thời kỳ Hồi giáo Phục Hưng, thế kỷ 12-13,cũng là thời kỳ có nhiều nhà thơ vĩ đại. Nền tảng của Mugham là thơ ghazal, tương tự như các tác phẩm của nhà văn sau này.

Trong những năm tháng đó, các trường nhạc Mugham được mở ở Baku, Shamakhi, Ganja, Nakhchivan và tất nhiên, ở cả Karabakh. Những ca sỹ nổi tiếng nhất đều theo học ở Shusha – “Nhạc viện của phương Đông” và Mugham “Karabakh shiketesi” đã trở thành thương hiệu của họ.

Bản thu máy hát đầu tiên của các ca sỹ Mugham Azerbaijan được ra mắt vào năm 1906 bởi công ty Anh quốc Gramophone. Trong các năm tiếp theo, nhiều công ty châu Âu khác cũng thu âm nhạc Mugham của Azerbaijan.

Năm 1908, nhà sáng lập trường nhạc Azerbaijan, Uzeyir Hajibayli, đã viết 1 vở nhạc kịch Mugham “Leyli và Majnun.”. Và vào năm 1921, Mugham được đưa vào chương trình giảng dạy của Nhạc viện Quốc Gia Azerbaijan ở Baku.

Năm 1948, Mashadi Jamil oglu Amirov hoàn tất công trình bản hòa tấu Mugham “Shur” và “Kurd Ovshari,” đánh dấu một dòng nhạc mới trong lịch sử âm nhạc thế giới.
Trong những năm 1970, UNESCO đã rất tích cực trong việc truyền bá nhạc Mugham. Với sự ủng hộ đó, những hội nghị quốc tế và festival âm nhạc đầu tiên được diễn ra ở Moskva năm 1971, ở Alma-Ata năm 1973 và Samarkand năm 1978 và 1983. Mugham được biết đến nhiều hơn, không chỉ ở châu Âu mà còn ở Mỹ, Canada, Nhật và các nước khác.

Tuy nhiên, sự hồi sinh thực sự của Mugham diễn ra vào thế kỷ thứ 21. Năm 2008, Mugham của Azerbaijan đã được UNESCO công nhận là kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại. 

Bốn năm sau đó, một bách khoa toàn thư nhiều tập về Mugham đã được xuất bản ở Baku, và tổng biên tập và hiệu đính của bộ này chính là Đệ nhất Phu nhân Mehriban Aliyeva. 

Vào ngày 27/12/2008, Tổng thống nước Cộng hòa Azerbaijan Ilham Aliyev và cựu Tổng Giám đốc UNESCO, Koichiro Matsuura, đã khai mạc Trung tâm Mugham Quốc tế. Tháng 3/2009, Trung tâm này đã đăng cai Lễ hội Quốc tế về Mugham lần đầu tiên trên thế giới, sự kiện đã được tổ chức nhân dịp sáng lập nên Quỹ Heydar Aliyev.

Kể từ đó, những lễ hội Mugham này đã được tổ chức hai năm một lần, mỗi lần tổ chức đều quy tụ ngày càng nhiều hơn các nghệ sỹ và người thưởng thức môn nghệ thuật cổ xưa và còn mãi trường tồn này./.

>>> Xem thêm: Thời tiết và khí hậu ở Cộng hòa Azerbaijan